Dogodilo se na današnji dan

[Stemis]

18. april

1480. - Rođena je Lukrecija Bordžija (Lucrezia Borgia), mecena umetnika i naučnika u vreme italijanske renesanse, vanbračna ćerka pape Aleksandra VI.
1797. - Rođen je francuski državnik i istoričar Luj Adolf Tjer (Louis Adolphe Thiers), osnivač i prvi predsednik Treće republike od 1871. do 1873. godine.
1820. - Rođen je austrijski kompozitor i dirigent Franc fon Zupe (Franz von Suppe), autor više popularnih opereta - "Laka konjica", "Bokačo", "Lepa Galateja", "Fatinica".
1882. - U Londonu je rođen američki dirigent poljskog porekla Leopold Stokovski (Stokowski), osnivač Američkog simfonijskog orkestra.
1906. - Od zemljotresa u San Francisku poginulo je više od hiljadu ljudi, a oko 200.000 ostalo je bez kuća.
1909. - U Vatikanu je beatifikovana francuska heroina iz 15. veka Žana D'Ark (Jeanne d'Arc) - Jovanka Orleanka. Kanonizacija je izvršena 1920.
1922. - Umro je srpski pisac i političar Svetomir Nikolajević, profesor Velike škole, član Srpske kraljevske akademije, premijer Srbije i ministar unutrašnjih poslova (1894). Jedan je od osnivača Radikalne stranke.
1936. - Umro je italijanski kompozitor Otorino Respigi (Ottorino Respighi) ("Gregorijanski koncert" za violinu i orkestar, simfonijske poeme "Rimske pinije", "Rimske fontane", "Rimski praznici", više opera).
1942. - Američki avioni u Drugom svetskom ratu prvi put su bombardovali Tokio, Jokohamu i Nagoju.
1946. - SAD su priznale Federativnu Narodnu Republiku Jugoslaviju pod vođstvom Josipa Broza Tita.
1946. - Zvanično je raspuštena Liga naroda, a njena imovina preneta je na novoosnovane Ujedinjene nacije.
1951. - U Parizu su Belgija, Zapadna Nemačka, Italija, Luksemburg, Francuska i Holandija potpisale ugovor o osnivanju Evropske zajednice za ugalj i čelik. To je bio početak stvaranja Evropske ekonomske zajednice, odnosno Evropske unije.
1954. - Gamal Abdel Naser (Nasser), jedan od vođa udara kojim je 1953. svrgnut kralj Faruk I (Farouk), postao je premijer i vojni guverner Egipta.
1955. - Umro je nemački naučnik Albert Ajnštajn (Einstein), tvorac teorije relativiteta. Od dolaska nacista na vlast u Nemačkoj 1933. živeo je u SAD. Nobelovu nagradu za fiziku dobio je 1921. godine.
1955. - U indonežanskom gradu Bandungu počela je afroazijska konferencija 29 zemalja, na kojoj su utvrđeni principi Pokreta nesvrstanih kao alternative vojnim blokovima - NATO-u i Varšavskom ugovoru.
1956. - Raspušten je Informbiro, savetodavno i koordinaciono telo devet evropskih komunističkih i radničkih partija, kojim su dominirali sovjetski komunisti.
1980. - Južna Rodezija je pod nazivom Zimbabve postala 50. nezavisna zemlja Afrike. Na dvogodišnjicu sticanja nezavisnosti, glavni grad Solzberi preimenovan je u Harare.
1983. - Bombaš samoubica uleteo je automobilom u Ambasadu SAD u Bejrutu. Od eksplozije su poginule najmanje 63 osobe, a više od stotinu je ranjeno.
1994. - Počeo je građanski rat u Ruandi.
1996. - U Kairu je poginulo 18 grčkih turista kada su islamski teroristi otvorili vatru na turistički autobus.
1996. - Više od 100 libanskih izbeglica ubijeno je kada je izraelska artiljerija otvorila vatru na izbeglički logor.
1999. - SR Jugoslavija je, u vreme vazdušne intervencije NATO-a na SRJ, prekinula diplomatske odnose sa Albanijom zbog situacije na Kosovu.
2004. - Umro je Ratu Sir Kamisese Mara (83), osnivač države Fidži.

 

[Stemis]

19. april

1587 - Engleski gusar, a kasnije i admiral, ser Fransis Drejk (Francis Drake), ušao je u luku Kadiz i potopio špansku flotu.

1588 - Umro je Paolo Veroneze (Veronese), jedan od najznačajnijih slikara Venecijanske škole u 16. veku.

1689 - U Rimu je umrla švedska kraljica Kristina Augusta (Christina). Kraljica je postala 1632. u osmoj godini, a abdicirala je 1654. zbog tajnog prelaska u rimokatoličku veru koja je u Švedskoj bila zabranjena.

1713 - Rimsko-nemački car Karl VI (Charles) izdao je statut porodice Habzburg "Pragmatična sankcija" da bi osigurao presto za ćerku Mariju Tereziju.

1775 - Porazom britanske vojske kod Leksingtona i Konkorda počeo je američki rat za nezavisnost od Velike Britanije. Kongres SAD objavio je istog dana 1783. završetak rata.

1824 - Engleski pesnik Džordž Gordon Bajron (George, Byron) umro je od malarije u Grčkoj, gde je učestvovao u borbi Grka za oslobođenje od Turaka ("Čajld Herold", "Kain", "Manfred", "Don Žuan").

1839 - Potpisan je Londonski sporazum kojim su evropske države priznale nezavisnost Kraljevine Belgije.

1867 - Turski izaslanik predao je na Kalemegdanu knezu Mihailu Obrenoviću ključeve Beograda i drugih srpskih gradova iz kojih se povukla turska posada. Kao simbol osmanske suverenosti nad Srbijom ostala je turska zastava, uz srpsku, na zidinama Beogradske tvrđave.

1881 - Umro je engleski političar i državnik Bendžamin Dizraeli (Benjamin Disraeli). Bio je lider konzervativaca 1868. i premijer dva puta - 1868 i 1874-80.

1882 - Umro je engleski prirodnjak Čarls Robert Darvin (Ćarles Darwin), autor teorije o evoluciji živih bića koju je objavio u knjizi "Postanak vrsta putem prirodnog odabiranja".

1906 - Umro je francuski fizičar i hemičar Pjer Kiri (Pierre Curie), jedan od utemeljivača nauke o radioaktivnosti. Sa suprugom Marijom Kiri-Sklodovskom (Maria Sklodowska) i Anrijem Bekerelom (Henri Becquerel) podelio je 1903. Nobelovu nagradu za fiziku.

1911 - U Portugalu je odvojena crkva od države.

1921 - Stupio je na snagu zakon o podeli Irske na Republiku Irsku i Severnu Irsku, koja je ostala pokrajina Velike Britanije.

1932 - Vlada Kraljevine Jugoslavije donela je Zakon o zaštiti zemljoradnika kojim je proglašen šestomesečni moratorijum na dugove i obustavljena prisilna zaplena imovine. Oko 709.000 seljaka dugovalo je sedam milijardi dinara, mahom lihvarima i trgovcima.

1943 - Počeo je ustanak Jevreja u Varšavi, koji je, uz više hiljada žrtava, ugušen 16. maja. Nemački nacisti su tokom borbi potpuno razorili i spalili Varšavski geto, a 58.000 ljudi poslato je u koncentracione logore.

1945 - Američke trupe u Drugom svetskom ratu zauzele su nemački grad Lajpcig.

1951 - U Londonu je održano prvo takmičenje za mis sveta. Pobedila je mis Švedske.

1960 - Prvi predsednik Južne Koreje, Singman Ri (Syngman Rhee) povukao se sa vlasti pod pritiskom studentskih protesta širom zemlje zbog izbornih prevara.

1967 - Umro je nemački državnik Konrad Adenauer, jedan od osnivača i lider Hrišćansko-demokratske unije (CDU) posle Drugog svetskog rata, kancelar Zapadne Nemačke od 1949. do 1963. godine.

1975 - Indija je lansirala prvi veštački satelit.

1984 - Lansiran je prvi kineski telekomunikacioni satelit.

1993 - Više od 80 pripadnika jedne američke verske sekte, uključujući njihovog vođu Dejvida Koreša (David Koresh), ubili su federalni agenti kad su - posle 51 dana opsade - upali u sedište sekte u teksaškom gradu Vako.

1994 - U Francuskoj je na doživotnu robiju osuđen nacistički ratni zločinac iz Drugog svetskog rata Pol Tuvije (Paul Touvier).

1995 - Od eksplozije automobila bombe u devetospratnoj zgradi federalnih institucija u Oklahoma Sitiju (SAD) poginulo je 168, a više od 400 ljudi je ranjeno. Napad je izvršio bivši američki vojnik Timoti Mekvej (Timothy McVeigh) nad kojim je 2001. izvršena smrtna kazna.

2002 - U svojoj vili u Italiji umro je norveški antropolog, naučnik i istraživač Tor Hejerdal (Thor Heyerdal) koji se proslavio kada je na splavu Kon-Tiki 1947. prešao Pacifik.

2003 - Somalijski predsednik Dahir Rijali (Riyale) Kahin proglašen je pobednikom prvih višestranačkih predsedničkih izbora u toj zemlji. On je dobio samo 80 glasova više od svog protivnika.

2004 - U 79. godini umro je Britanac Noris Makverter (Norris Mc Whirter) koji je sa svojim bratom blizancem Rosom (Ross) 1955. osnovao "Ginisovu knjigu rekorda".

 

[Stemis]

20. april

1526 - U bici kod Panipata mogulski vođa Baber je sa 2.000 boraca porazio 10.000 vojnika sultana Ibrahima od Delhija, čime su započela dva ipo veka vladavine Mogula nad Indijom.

1653 - Vođa Engleske revolucije Oliver Kromvel (Cromwell) raspustio je parlament, Vojno veće donelo je novi ustav, a Kromvel je imenovan za doživotnog lorda-protektora.

1657 - U englesko-španskom ratu, engleska flota, pod komandom admirala Roberta Blejka (Blake), napala je i potopila svih 16 španskih ratnih brodova u luci Santa Kruz na Tenerifima, a potom je razorila grad.

1768 - Umro je italijanski slikar Kanaleto (Canaletto), jedan od najboljih pejsažista 18. veka.

1792 - Francuska je objavila rat Austriji, Pruskoj i Sardinskoj kraljevini (Pijemont).

1808 - Rođen je Napoleon III, car Francuske od 1852 do 1870. godine. Posle poraza u francusko-pruskom ratu zbačen je sa prestola i u Francuskoj je proglašena Treća Republika.

1841 - U filadelfijskom listu "Grahams magazin" objavljena je pripovetka Edgara Alana Poa (Allan Poe) "Ubistva u ulici Morg" koja se smatra prvom detektivskom pričom.

1889 - U Austriji je rođen Adolf Hitler, osnivač Nacional-socijalističke partije, kancelar i diktator Nemačke od 1933. do 1945. godine.

1893 - Rođen je katalonski slikar i vajar Huan Miro (Juan), jedan od najznačajnijih nadrealističkih umetnika 20. veka.

1893 - Rođen je američki filmski glumac Harold Lojd (Lloyd), jedan od najslavnijih komičara nemog filma ("Sigurnost na poslednjem mestu", "Brucoš", "Čuvaj se, profesore", "Luda sreda").

1912 - Rođen je irski književnik Bram Stoker, autor "Drakule".

1919 - U Beogradu je počeo osnivački kongres Socijalističke radničke partije Jugoslavije koja je 1920, na kongresu u Vukovaru, promenila ime u Komunistička partija Jugoslavije.

1936 - Italijanske trupe su okupirale Etiopiju.

1947 - Umro je kralj Danske Kristijan X (Christian). Veliku popularnost stekao je otporom nemačkoj okupaciji za vreme Drugog svetskog rata.

1972 - Američki svemirski brod "Apolo-16" spustio se na Mesec.

1984 - Velika Britanija je objavila da će njena administracija u Hongkongu prestati sa radom 1997. godine.

1986 - Pijanista Vladimir Horovic (Horowitz), koji je napustio Rusiju 1925, održao je nakon 61 godine svoj prvi koncert u SSSR.

1992 - Snage bosanskih Srba izvršile su blokadu Sarajeva, zahtevajući podelu grada. Blokada i granatiranje grada trajali su tokom celog bosanskog rata koji je završen potpisivanjem Dejtonskog sporazuma u novembru 1995.

1995 - Umro je jugoslovenski političar i pisac Milovan Đilas, jedan od najbližih saradnika Josipa Broza Tita do 1954. Posle serije članaka u beogradskom dnevniku "Borba" u kojima je kritikovao tadašnje jugoslovensko rukovodstvo, smenjen je sa svih funkcija, a potom je postao najpoznatiji jugoslovenski disident. Đilas je rođen 12. juna 1911. godine u Crnoj Gori.

1999 - Tokom vazdušnih napada NATO na SR Jugoslaviju u Hramu Svetog Save u Beogradu liturgiju su služili ruski i srpski patrijarh Aleksej II i Pavle, posle koje su se "Molitvom za mir" obratili desetinama hiljada ljudi na platou ispred najveće beogradske crkve.

2003 - Kinesko ministarstvo zdravlja je saopštilo da je od atipične upale pluća u Pekingu obolelo 339 osoba, od kojih je 18 umrlo, čime su kineske vlasti prvi put zvanično priznale razmere epidemije SARS-a u glavnom gradu. SARS je te godine pogodio 20 zemalja, a najviše zaraženih registrovano je u Kini, 5.329 osoba, zatim u Hong Kongu, 1.754 lica.

 

[Stemis]

21. april

753. - p.n.e - Romul je, prema istoričaru Marku Terentiju Varonu, osnovao Rim.
1142. - Umro je francuski filozof i teolog Pjer Abelar. Kao zastupnik laičke nauke i antičke filozofije, verovao je u ljudski razum i poricao crkvene dogme. U književnosti je poznat po ljubavnim pismima Eloizi (Heloise), koja se ubrajaju u najlepša dela epistolarne književnosti.
1509. - Umro je engleski kralj Henri VII, osnivačdinastije Tjudor. Njegovim dolaskom na presto 1485. godine okončan je četrdesetogodišnji rat između dinastija Lankaster i Jork, poznat pod nazivom "Rat dveju ruža".
1699. - Umro je Žan Rasin, francuski pesnik i autordramskih tragedija "Andromaha", "Fedra", "Britanikus", "Berenisa", "Mitridat" i komedije "Parničari".
1816. - Rođena je engleska književnica irskog porekla Šarlota Bronte, koja se proslavila sa prvim romanom "Džejn Ejr". Sa mlađim sestrama Emilijom i Anom izdala je zbirku pesama.
1828. - Rođen je francuski teoretičar umetnosti i filozof IpolitTen (Hippolyte Taine), član Francuske akademije od 1878. godine. Kao teoretičar francuskog naturalizma, uticao je na Emila Zolu i čitavu generaciju pisaca koja je sa naučno-ekperimentalnim pretenzijama pristupala književnosti ("Filozofija umetnosti", "O inteligenciji").
1836. - Teksašani su porazili Meksikance u bici kod San Hasinta, što je omogućilo nezavisnost Teksasa, koji je 1845. ušao u sastav SAD.
1856. - Australija je prva u svetu uvela osmočasovni radni dan.
1882. - U Narodnom pozorištu u Beogradu izvedena je prva srpska opereta "Vračara" Davorina Jenka, autora srpske himne "Bože pravde".
1910. - Umro je američki pisac Mark Tven, poznat poromanima "Doživljaji Toma Sojera" i "Doživljaji Haklberi Fina".
1910. - Umro Mark Tven, pravo ime Samuel Clemens (poznat kao Mark Twain), američki pisac, romansijer (Avanture Haklberi Fina)
1915. - Rodjen Entoni Kvin (Anthony Quinn) američki filmski glumac.
1915. - Rođen je američki filmski glumac meksičkog porekla Entoni Kvin, dobitnik dva Oskara za filmove "Viva Zapata" i "Žudnja za životom". Proslavio se i filmom "Grk Zorba".
1918. - Poginuo je nemački pilot Manfred fon Rihtofen, poznat kao Crveni Baron, koji je u prvom svetskom ratu oborio 80 aviona.
1926. - Rođena je Elizabeta II, kraljica VelikeBritanije od 1952. godine.
1926. - Rodjena Kraljica Elizabeta II (Queen Elizabeth II), vrhovni poglavar Komonvelta
1941. - Šefovi diplomatija Nemačke i Italije Joahim fon Ribentrop i grof Galeaco Ćano u Drugom svetskom ratu dogovorili su se o podeli Jugoslavije na nemačko i italijansko područje.
1945. - Poslednje nemačke trupe povukle su se iz Bolonje (Italija). Istog dana sovjetska armija ušla je u predgrađe Berlina.
1946. - Umro je engleski ekonomist Džon Mejnard Kejnz, poznat po delu "Opšta teorija zaposlenosti, kamata i novca" koje je donelo radikalan preokret u ekonomskoj teoriji.
1960. - Prestonica Brazila premeštena je iz Rio de Žaneira u Braziliju.
1967. - Vojnim pučem u Atini uspostavljen je režim "grčkih pukovnika" koji su sedam narednih godina sprovodili vojnu diktaturu u Grčkoj.
1971. - Umro je Fransoa Divalije, "Papa Dok", predsednik Haitija od 1957. godine. Diktatorski režim održavao je uz pomoć gangsterske milicije pod nazivom "Tonton Makut".
1972. - Vasionski brod Apolo 17 (posada: Ceran i Scmitt) se spustio na Mesec. To je bila poslednja misija sa ljudskom posadom pod nazivom Apolo.
1989. - 100,000 kineskih studenata se okupilo na trgu Tienanmen u Pekingu.
1993. - Umro je Fransoa Divalije, "Papa Dok", predsednik Haitija od 1957. godine. Diktatorski režim održavao je uz pomoć gangsterske milicije pod nazivom "Tonton Makut".
1993. - Vrhovni sud Bolivije osudio je na 30 godina zatvora bivšegdiktatora Luisa Garsiju Mesu zbog masovnih ubistava i kršenja ustava.
1996. - Koalicija levog centra "Maslinovo drvo" pobedila je naIzborima u Italiji. To je bila prva pobeda levice u Italiji od Drugog svetskog rata.
1997. - Prvi kineski vojnici ušli su u Hongkong u okviru pripremaza prelazak te britanske kolonije 1. jula pod suverenitet Kine.
1999. - U vazdušnim napadima NATO na SR Jugoslaviju pogođeni suposlovna zgrada "Ušće" u Novom Beogradu i Žeželjev most na Dunavu u Novom Sadu.
2000. - Parlament Rusije ratifikovao je rusko-američki Sporazum oograničavanju nuklearnog naoružanja, START 2.
2003. - U svom domu na jugu Francuske, u 70. godini života umrlaje Nina Simon, američka džez pevačica, čiji su singlovi "I Love Porgy", "To Love Somebody", "Ne me quitte pas" i druge dostigle milionski tiraž. Nastupala je u "Karnegi Holu" i pariskoj "Olimpiji", bila je izvrsna pijanistkinja i borac za prava crnaca.
2003. - Kapetan bivše Jugoslovenske narodne armije Miroslav Radić dobrovoljno se predao srpskim vlastima i 17. maja je isporučen Haškom tribunalu, pred kojim je optužen za ratne zločine u Vukovaru zajedno sa Miletom Mrkšićem i Veselinom Šljivančaninom.
2004. - Bivši izraelski nuklearni tehničar Mordehaj Vanunuizašao je iz zatvora Aškelon, na jugu Izraela, u kojem je proveo 18 godina, od čega 11 u samici, zbog izdaje i špijunaže. Vanunu je uhapšen i osuđen nakon što je 1986. u intervjuu britanskom listu "Sandej tajms" (Sunday times) otkrio izraelski program razvoja nuklearnog oružja.

 

[Stemis]

22. april

1145. - Po devetnaesti put je zabeležen prelet Halejeve komete pored Zemlje.

1500. - Pedro Alvarez Kabral, portugalski moreplovac, otkriva Brazil i proglašava ga portugalskom kolonijom. Brazil je otkriven tako što se Kabral na putu za Indiju udaljio svojim brodovima od afričke obale, plovio u pravcu zapada i došao do kopna Južne Amerike.

1509. - Henri VIII stupa na engleski presto, na kom će ostati do 1547. godine. Ostao je upamćen kao surovi apsolutista koji je, zbog ženidbe sa Anom Bolen, osnovao anglikansku crkvu, odvojivši se prethodno od pape.

1724. - Rođen je Imanuel Kant, jedan od predstavnika nemačke klasične filozofije (pored Fihtea, Šelinga i Hegela).

1884. - Tomas Stivens otpočinje put oko sveta biciklom; taj put trajao je dve godine i devet meseci.

1861. - Robert Li postaje komadant Armije Juga u Američkom građanskom ratu.

1915. - Nemci su kraj belgijskog grada Ipr prvi put kao oružje koristili otrovni gas u vidu gotovo čistog hlora.

1916. - Rođen je violinista Jehudi Menuhin, jedan od najvećih svetskih virtuoza na violini.

1945. - Oko 600 preživelih zatočenika u zloglasnom ustaškom logoru Jasenovac pokušalo je da se, u očajničkom jurišu na stražare, dokopa slobode, ali je u tome uspelo samo njih 60. U Jasenovcu, toj najvećoj "fabrici smrti" na Balkanu za vreme Drugog svetskog rata, ustaše su pobile najmanje 700.000 Srba, Jevreja i Roma. Logor je radio od leta 1941. do 30. aprila 1945.

1952. - Na televiziji je prvi put prikazana nuklearna eksplozija, koja je isprobana u Nevadi.

1954. - NBA liga usvaja pravilo po kojem napad traje 24 sekunde.

1955. - Kongres SAD-a donosi odluku da se na kovani novac stavlja parola "In God We Trust".

 

[Stemis]

23. april

1348. - Ustanovljen je prvi engleski viteški red (Order of the Garter).

1564. - Rođen je Vilijem Šekspir, centralna figura svekolike engleske književnosti i jedan od velikana svetske književnosti. Osim u plodnom dramskom stvaralaštvu, svoj genije Šekspir je ovaplotio i u sonetnoj formi: napisao je 154 soneta izuzetne književnoumetničke vrednosti. Širokoj čitalačkoj publici poznat je, ipak, prvenstveno po svojim dramskim ostvarenjima: komedijama ("San letnje noći", "Mletački trgovac", "Kako vam drago"...), tragedijama ("Hamlet", "Magbet", "Otelo", "Kralj Lir", "Romeo i Julija"...) i istorijskim dramama ("Ričard III", "Henri IV"...).

1616. - Umro je Migel de Servantes Saavedra, slavni španski književnik. Njegovo najpoznatije delo - "Don Kihot" - najvernije odražava piščevu umetničku genijalnost pripovedanja, kreiranja dijaloga, finog parodiranja i nenadmašnog, duboko ljudskog humora.

1815. - U Takovu su srpske starešine odlučile da podignu Drugi srpski ustanak, jer srpski narod nije više mogao da izdrži zulum Turaka, koji su, posle sloma Prvog srpskog ustanka 1813, ponovo zaposeli Srbiju. Za vođu ustanka izabran je Miloš Obrenović. Porta je požurila da silom uguši ustanak, ali je Miloš i vojničkim i diplomatskim akcijama uspeo da nadvlada aspiracije Otomanskog carstva. Tome je doprinela i Rusija, koja je, posle sloma Napoleona, bila u mogućnosti da izvrši pritisak na Portu. Turci su pristali na primirje i obećali Srbiji samoupravu, a potom je Miloš Srbiji postepeno izborio status autonomne kneževine, a sebi dostojanstvo naslednog kneza.

1867. - Rođen je srpski političar i pisac Jaša Prodanović, član Srpske akademije nauka i umetnosti. U kraljevini Srbiji bio je ministar prosvete i ministar privrede, a posle Drugog svetskog rata - potpredsednik Vlade FNRJ. Kao ministar privrede, izborio je u Skupštini 1910. usvajanje Zakona o radnjama na osnovu kojeg su stvorene radničke i druge komore i uvedeno zaštitno radno zakonodavstvo. S Ljubom Stojanovićem osnovao je 1921. Republikansku stranku, koju je predvodio do smrti 1948.

1913. - Glavni komandant crnogorske vojske, prestolonaslednik knez Danilo Petrović, i komandant turskog Skadarskog armijskog korpusa, Esad paša Toptani, potpisali su u Prvom balkanskom ratu sporazum o povlačenju turske vojske iz Skadra i predaji ovog grada Crnogorcima. Prema sporazumu, turske trupe su istog dana napustile Skadar, u koji su ušle crnogorske jedinice, svečano dočekane od građanstva. Sledećeg dana, Esad paša je sačekao na kapiji Tvrđave kneza Danila i predao mu ključeve Tvrđave. Po pašinom odlasku, knez Danilo je, uz zvuke vojne muzike i ispaljen 21 artiljeriski plotun, postavio crnogorsku zastavu na Skadarsku tvrđavu, ali su Crnogorci 14. maja 1913, u skladu sa odlukom velikih sila, morali da se povuku iz Skadra, koji je pripao novoformiranoj albanskoj državi.

1965. - Lansiran je prvi sovjetski satelit za komunikaciju.

1972. - Astronauti iz "Apola 16" otpočinju istraživanje površine Meseca.

1989. - Karim Abdul Džabar odigrao je svoju poslednju utakmicu u dresu L.A. Lejkersa.

1989. - Kineski studenti u Pekingu proglašavaju bojkot nastave.

 

[Stemis]

24. april

1704. - Osnovana je prva uspešna novinska kuća u SAD-u - "Boston News-Letter".

1792. - Ruže de Lil iskomponovao je "Marseljezu", francusku nacionalnu pesmu i državnu himnu. Napisana je kao "Ratna pesma Rajnske armije", a sadašnji naziv dobila je kada ju je zapevala vojska dobrovoljaca iz Marseja, ulazeći u Pariz.

1833. - Rođen je srpski junak i pisac Marko Miljanov, koji se opismenio tek na pragu šeste decenije života, mada je stvorio dela neprolazne vrednosti. Učestvovao je u mnogim bojevima Crnogoraca protiv Turaka, najpre u gerilskim akcijama, a zatim predvodio svoje pleme Kuči. Dela: "Primjeri čojstva i junaštva", "Pleme Kuči u narodnoj priči i pjesmi", "Život i običaji Arbanasa".

1898. - Španija objavljuje rat SAD-u, i to zbog odbijanja povlačenja trupa sa Kube.

1903. - Umro je srpski pravnik i istoričar Valtazar Bogišić, profesor univerziteta u Kijevu i Odesi, akademik i ministar pravde u Crnoj Gori. Slavu mu je doneo "Opšti imovinski zakonik za knjaževinu Crnu Goru", koji je 1888. izradio na zahtev crnogorskog kneza Nikole I Petrovića. "Zakonik" je preveden na mnoge jezike kao primer regulisanja imovinskog prava. Dela: "Pravni običaji u Slovena", "Zbornik sadašnjih pravnih običaja u Južnih Slovena", "Pisani zakoni na slovenskom jugu", "Naputak za opisivanje pravnijeh običaja koji u narodu žive".

1908. - Gospodin i gospođa Murdok su prvi ljudi koji su proputovali cele SAD automobilom. Krenuli su iz Los Anđelesa i stigli u Njujork za 32 dana, pet sati i 25 minuta.

1953. - Kraljica Elizabeta je odlikovala Vinstona Čerčila viteškim ordenom.

1967. - Sovjetski kosmonaut Vladimir Komarov poginuo je kada se svemirska letilica "Sojuz 1" srušila pri povratku na Zemlju.

1970. - Gambija postaje republika unutar Komonvelta.

1970. - Kina je lansirala svoj satelit koji je emitovao pesmu "Istok je crven".

1981. - Predstavljeni su prvi IMB-ovi PC računari.

1989. - u Pekingu 10.000 studenata otpočinje protest.

1990. - Istočna i Zapadna Nemačka postižu sporazum o sjedinjavanju valute i ekonomije do 1. jula 1990. godine.

 

[Stemis]

25. april

1599. - Rođen je Oliver Kromvel, engleski vojskovođa i državnik, najvažnija ličnost Engleske buržoaske revolucije. Kromvel je organizovao revolucionarnu vojsku kojom je porazio kraljevske pristalice kod Marston Mura i Nezbija, a potom je zarobio i kralja Čarlsa I, koji je kasnije osuđen na smrt. Odbivši titulu kralja, Kromvel je 1653. postao protektor triju kraljevina: Engleske, Škotske i Irske. Posle njegove smrti ponovo je uspostavljena monarhija.

1684. - Odobrena patentna zaštita za naprstak.

1765. - Rođen je srpski guslar Filip Višnjić, najistaknutiji srpski pesnik u prvoj polovini 19. veka, "Homer srpske epske književnosti". Taj Srbin iz Bosne, slep od osme godine, rano je počeo da uz gusle stvara nadahnute pesme o borbama za oslobođenje od Turaka, krstareći balkanskim krajevima od Temišvara do Skadra, od Banja Luke do Smedereva. Priključio se 1809. Prvom srpskom ustanku i postao "pesnik bune". Posle sloma ustanka 1813, prešao je u Srem i nastanio se u selu Grk (Višnjićevo), u kojem je ostao do smrti 1835. U Sremu je 1815. upoznao Vuka Karadžića, koji je zapisao mnoge njegove pesme, uključujući "Početak bune na dahije", "Boj na Mišaru", "Knez Ivo Knežević", "Smrt Marka Kraljevića".

1792. - Prvi put je upotrebljena giljotina, sprava za pogubljenje u Francuskoj revoluciji. Prva žrtva je bio Nicolas J. Pelletier,

1840. - Rođen je Petar Ilič Čajkovski, ruski kompozitor i najistaknutiji simfoničar 19. veka. Komponovao je šest simfonija, koncerte za klavir, violinu i orkestar, solo pesme i opere: "Evgenije Onjegin", "Pikova dama", balete: "Labudovo jezero", "Uspavana lepotica"....

1901. - Njujork postaje prva država u kojoj su automobili morali da nose registarske tablice. Taksa na tablicu iznosila je jedan dolar.

1938. - Umro je srpski general i vojni pisac Živko Pavlović, član Srpske kraljevske akademije, učesnik oba balkanska i Prvog svetskog rata. U Prvom balkanskom ratu bio je načelnik štaba Primorskog kora koji je opsedao Skadar, a u Drugom načelnik Operativnog odeljenja srpske Vrhovne komande. U Prvom svetskom ratu bio je jedan od najbližih saradnika vojvode Radomira Putnika, a kao pomoćnik načelnika štaba Vrhovne komande rukovodio je povlačenjem srpske vojske preko Crne Gore i Albanije. Na Solunskom frontu komandovao je 1916. i 1917. Šumadijskom divizijom. Penzionisan je 1923. zbog neslaganja s kraljem Aleksandrom Karađorđevićem.

1945. - U San Francisku je 45 zemalja antihitlerovske koalicije, uključujući Jugoslaviju, počelo osnivačku konferencija UN.

1950. - Chuck Cooper je prvi crnac koji je zaigrao u NBA ligi.

1961. - Robert Nojs je patentirao integrisano kolo.

1974. - Diktator Antonio Salazar svrgnut je sa vlasti u Portugalu.

 

[Stemis]

26. april

1514. - Kopernik je prvi put posmatrao Saturn.

1900. - Rođen je Čarls Rihter, seizmolog, tvorac Rihterove skale.

1906. - Prvi put je prikazan kino-film na Havajima.

1910. - Rođen je srpski pisac Mehmed - Meša Selimović, član Srpske akademije nauka i umetnosti, jedan od najvećih srpskih književnika 20. veka. Završio je Filozofski fakultet u Beogradu i do Drugog svetskog rata bio profesor gimnazije u rodnoj Tuzli. Po izlasku iz ustaškog logora 1943, otišao je u partizane, a posle rata bio je direktor drame Narodnog pozorišta u Sarajevu, umetnički direktor "Bosna-filma" i glavni urednik "Svjetlosti". Zbog progona na koji su ga nagnali bosanski političari, prešao je u Beograd, gde je ostao do smrti 1982. Roman "Derviš i smrt", jedan od najznačajnijih u srpskoj literaturi, odlikuje se osobenošću tretiranja teme, bogatstvom opservacije čovekovog života u tragičnim okolnostima, refleksijama o ljudskoj egzistenciji i - kao i druga Selimovićeva dela - unutrašnjim čarom pripovedanja. Ostala dela: romani "Tišina", "Tvrđava", "Magla i mjesečina", "Krug" (nedovršen), zbirke pripovedaka "Prva četa", "Tuđa zemlja", "Đevojka zlatne kose", studija "Za i protiv Vuka", eseji "Pisci, mišljenja, razgovori", memoarska proza "Sjećanja" i nekoliko filmskih scenarija.

1931. - Umro je srpski glumac i reditelj Milorad Gavrilović, upravnik Narodnog pozorišta u Beogradu, jedan od najdarovitijih i najobrazovanijih glumaca svog vremena. Znatno je uticao na stil igre koji odlikuje prirodni govor i neusiljeno ponašanje na sceni.

1942. - U eksploziji rudnika uglja u Honkejku u Mandžuriji pooginulo je 1.549 osoba.

1964. - Tanganjika i Zanzibar se ujedinjuju i stvaraju državu Tanzaniju.

1977. - Otvorena je čuvena njujorška diskoteka "Studio 54". U ovu diskoteku svraćali su arapski prinčevi, princeza od Monaka, Vorhol, Truman K. i mnogi drugi pripadnici svetskog džet seta tog vremena.

1986. - U eksploziji u Černobilju u SSSR desila se najveća nuklearna katastrofa u istoriji.

1988. - NBA liga je u sezoni 1988/89. uvela novinu u vidu trećeg sudije.

 

[Stemis]

27. april

1521. - Urođenici na Filipinskim ostrvima ubili su Fernanda Magelana, čuvenog portugalskog moreplovca. Magelan je 1519. godine iz Španije poveo eskpediciju od pet brodova da bi otkrio nov pomorski put za Molučka ostrva. On je preplovio Atlantski okean, otkrio moreuz (Magelanov moreuz) na jugu Južne Amerike i prošao u Pacifik, kojem je dao naziv Tihi okean (jer ga u njemu nisu pratile bure kao u Atlantskom). Ekspedicija se završila 1522. godine, a vratio se samo jedan od pet brodova koji su je otpočeli. Magelanova ekspedicija dokazala je da je Zemlja okrugla.

1565. - Formirana je prva španska naseobina na Filipinima.

1830. - Beograd je dobio ulično osvetljenje - fenjere sa svećama.

1838. - U požaru koji je zahvatio Čarlston u SAD-u uništeno je više od pola grada.

1861. - Predsednik Abraham Linkoln suspendovao je Habeas Corpus Act, Zakon donesen u 17. veku u Engleskoj kao jedna od mera za zaštitu lične slobode građana.

1908. - Otpočele su četvrte moderne Olimpijske igre u Londonu.

1909. - Turski sultan Abdul Hamid II svrgnut je sa prestola.

1937. - U SAD-u je izvršena prva isplata socijalnog osiguranja.

1956. - Šampion teške kategorije, Roki Marćano, povlači se iz boksa bez ijednog izgubljenog meča u karijeri.

1961. - NASA je lansirala "Explorer 11" u orbitu radi izučavanja gama-zraka.

1989. - Kineski studenti u Pekingu preuzimaju trg Tjenamen.

1992. - Donet je Ustav Savezne Republike Jugoslavije na osnovu odluka skupština Srbije i Crne Gore.

 

[Stemis]

28. april

1789. - Pobuna na brodu "Baunti".

1804. - U Zemunu je, uz posredovanje Austrije, održan sastanak srpskih ustanika sa Turcima. S turske strane bilo je 12 dahija iz Beograda, a sa srpske - vođa Prvog srpskog ustanka Karađorđe, vojvoda Janko Katić, barjaktar Tanasko Rajić i prota Mateja Nenadović, koji su predočili da je teško postići mir dok Turci pale srpske kuće, seku glave viđenijim ljudima i terorišu narod. I u trenutku dok su pregovori vođeni, Turci su palili srpske kuće na Čukarici, iznad koje se vio gust dim, vidljiv iz Zemuna. Srpski pregovarači vratili su se u Ostružnicu i počeli pripreme za napad na Beograd.

1855. - Osnovan prvi veterinarski fakultet u Bostonu u SAD-u.

1910. - Izveden je prvi noćni let avionom u Engleskoj.

1918. - Umro je srpski nacionalni borac Gavrilo Princip, atentator na austrougarskog prestolonaslednika Franca Ferdinanda u Sarajevu na Vidovdan 1914. Atentat je Beču poslužio kao izgovor za vojnu invaziju na Srbiju, čime je izazvan Prvi svetski rat. Princip se pred policijom i sudom držao herojski i kao maloletnik je osuđen na 20 godina teškog tamnovanja. Zbog nehumanih zatvorskih uslova, oboleo je od tuberkuloze i umro u tamnici u gradu Terezinu u Češkoj, i to šest meseci pre sloma Austrougarske.

1919. - Na Versajskoj mirovnoj konferenciji u Parizu, 32 države, uključujući Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca, osnovale su posle Prvog svetskog rata Društvo naroda, obavezavši se na zajedničku akciju protiv agresije, odrekavši se upotrebe sile i prihvativši obavezu mirnog rešavanja sporova.

1920. - Azerbejdžan prvi put pristupa SSSR-u.

1945. - Italijanski fašistički vođa Benito Musolini ubijen je u Dongu, na jezeru Komo, kada je prilikom povlačenje nemačkih snaga iz Italije pokušao da pobegne preko granice.

1967. - Muhamed Ali odbija regrutacioni poziv, zbog čega mu oduzimaju šampionsku titulu u boksu.

1969. - Šarl de Gol daje ostavku na mesto predsednika Francuske.

1990. - "Boston Seltiks" ostvario je rekordan broj poena na jednoj utakmici NBA plej-ofa, pobedivši "Njujork Nikse" sa 157 : 128.

1992. - Proglašena je Savezna Republika Jugoslavija, na osnovu Ustava donetog prethodnog dana i odluka skupština Srbije i Crne Gore o stvaranju zajedničke države posle otcepljenja pobunjenih republika. Ispred zdanja Savezne skupštine s jarbola je spuštena zastava SFRJ s petokrakom i podignuta plavo-belo-crvena trobojka - zastava treće Jugoslavije.

 

[Stemis]

29. april

1553. - Flamanske žene prenele su u Englesku veštinu štirkanja lanenog rublja.

1661. - Kineska dinastija Ming okupira Tajvan.

1813. - Patentirana je guma.

1892. - U Beogradu su srpski pisci i naučnici osnovali Srpsku književnu zadrugu, čiji je prvi predsednik bio Stojan Novaković, a potpredsednik Jovan Jovanović Zmaj, koji je izradio njen amblem. Prva objavljena knjiga bila je "Život i priključenija" Dositeja Obradovića.

1899. - Rođen je srpski istoričar književnosti Miloš Savković, profesor gimnazije u Beogradu. Ubili su ga četnici 1943. Dela: "Istorija jugoslovenske književnosti" (tri knjige), studije o srpskim i hrvatskim piscima, ogledi o francuskim realistima.

1913. - Gideon Sundback patentira rajsferšlus.

1922. - U Estoniji je održan prvi zvanični međunarodni šampionat u podizanju tegova.

1929. - Umro je srpski vojvoda Stepan - Stepa Stepanović, jedan od najistaknutijih vojskovođa u dva balkanska rata i u Prvom svetskom ratu. U Cerskoj bici je u avgustu 1914. Druga armija pod njegovom komandom razbila austrougarske trupe, zahvaljujući čemu je dobio čin vojvode, a na Solunskom frontu u septembru 1918. Druga armija je, napadajući na glavnom pravcu, u sadejstvu s Prvom armijom, probila neprijateljsku odbranu, potom izbila na bugarsku granicu, te prinudila Bugarsku na kapitulaciju.
Posle završene Artiljerijske škole u Beogradu, u srpsko-turskim ratovima od 1876. do 1878. iskazao je veliku hrabrost i umešnost u komandovanju. Učestvovao je i u srpsko-bugarskom ratu 1885, a nekoliko godina kasnije postao je profesor istorije na Vojnoj akademiji u Beogradu i pomoćnik načelnika Glavnog generalštaba. U generalski čin unapređen je 1907. i postavljen za komandanta Šumadijske divizije, 1908. je postao ministar vojske, zatim komandant Drinske, pa Moravske divizije, a od 1911. do 1912. ponovo ministar vojske. U Prvom balkanskom ratu komandovao je Drugom armijom u Kumanovskoj bici, posle čega je, krajem 1912. i početkom 1913, učestvovao u opsadi i zauzimanju Jedrena. U Drugom balkanskom ratu uspešno je s Drugom armijom odbranio pravac doline Nišave prema Pirotu. Na početku Prvog svetskog rata je, zamenjujući načelnika štaba Vrhovne komande, vojvodu Radomira Putnika, uspešno sproveo mobilizaciju i koncentraciju srpske vojske, a posle Cerske bitke, u septembru 1914, njegova Druga armija je upornom odbranom osujetila austrougarsku Petu armiju u forsiranju Drine. Potom su u Kolubarskoj bici u drugoj polovini novembra 1914. snage pod njegovom komandom vodile teške borbe u području Lazarevca i sprečile austougarske trupe da s juga obuhvate srpsku vojsku, a potom u decembarskoj kontraofanzivi učestvovale u izbacivanju austrougarske vojske iz Srbije. Prilikom povlačenja srpske vojske krajem 1915. i početkom 1916, uspeo je da s Drugom armijom, u sadejstvu s Timočkom vojskom, uspori napredovanje bugarske Prve armije.

1946. - U Tokiju je podignuta optužnica za ratne zločine protiv 28 bivših japanskih lidera iz Drugog svetskog rata.

1967. - Areta Frenklin objavljuje jedan od svojih najvećih hitova - "Respect".

1975. - Američke trupe otpočele su povlačenje iz Vijetnama.

1980. - Umro je Alfred Hičkok, engleski filmski reditelj, jedan od majstora filmske montaže i ambijenta, naročito poznat po izvrsnoj režiji filmova kriminalne sadržine. Poznatiji filmovi: "Čovek koji je mnogo znao", "Rebeka", "Prozor u dvorištu", "Pozovi M radi ubistva", "Ptice", "Psiho"...

 

[Stemis]

30. april

1722. - Prvi put se pominje igra pod nazivom bilijar.

1789. - Džordž Vašington je inaugurisan za prvog predsednika SAD-a.

1808. - Italijan Pellegrini Turri konstruisao je prvu mašinu za kucanje.

1864. - U državi Njujork prvi put se uvodi praksa izdavanja i naplaćivanja dozvola za lov.

1915. - U Parizu su, za vreme Prvog svetskog rata, srpski, hrvatski i slovenački političari, izbegli iz Austrougarske, osnovali Jugoslovenski odbor radi pokretanja akcije na međunarodnoj sceni za oslobođenje jugoslovenskih krajeva od Habzburške monarhije i ujedinjenje tih krajeva sa Srbijom i Crnom Gorom.

1945. - Delovi 45. divizije Jugoslovenske armije koji su progonili već razbijene nemačke i hrvatske jedinice, u Drugom svetskom ratu oslobodili su ustaški koncentracioni logor Jasenovac, u kojem je likvidirano najmanje 700.000 Srba, Jevreja i Roma. Prilikom povlačenja, ustaše su masakrirale logoraše, tako da ih je jedva stotinak dočekalo oslobodioce. Jasenovac je tokom rata bio najveća "fabrika smrti" na Balkanu, "fabrika" koja je punom parom radila od leta 1941, pri čemu je jedinice pod komandom Josipa Broza nisu ni najmanje ometale.

1945. - Adolf Hitler i Eva Braun izvršili su samoubistvo u bunkeru Rajhs kancelarije.

1953. - U Beogradu je za posetioce otvoren Železnički muzej, prvi te vrste u Jugoslaviji, osnovan u februaru 1950.

1955. - Pronađen je hemijski element mendeljevijum, aktinid dobijen veštačkim putem. Redni broj mu je 101, a oznaka Mv.

1970. - Američke trupe izvršile su invaziju na Kambodžu.

1991. - Ciklon koji je zahvatio Bangladeš usmrtio je 125.000 ljudi.

1993. - Na teniskom terenu u Hamburgu prvu zvezdu svetskog tenisa, Moniku Seleš, tada Jugoslovenku, nožem je ubo navodno umno poremećeni navijač nemačke teniserke Štefi Graf. Napadač je ostao nekažnjen, zahvaljujući skandaloznim presudama nemačkog suda.

 

[Stemis]

1. maj

1218. - Rođen je nemački car Rudolf I Habsburg, osnivač dinastije Habsburgovaca, jedne od najstarijih dinastija u Evropi. Vladao je od 1273. do smrti 1291. godine.
1707. - Stupio je na snagu Zakon o Uniji kojom su se kraljevine Škotska i Engleska ujedinile u Veliku Britaniju.
1778. - U Somboru je otvorena prva srpska učiteljska škola.
1858. - Crnogorci su na Grahovu potukli znatno jače turske trupe. Posle te pobede, uz podršku Francuske, međunarodna komisija je 1860. odredila granice između Otomanskog carstva i Crne Gore, kojoj su pripojeni Grahovo, Rudine, Nikšićka Župa i Gornji Vasojevići.
1866. - U Srbiji su puštene u promet prve poštanke marke. Istog dana 1874. prve poštanske marke puštene su u promet u Crnoj Gori.
1873. - Škotski lekar, misionar i istraživač Afrike Dejvid Livingston (David Livingstone), koji je otkrio Viktorijine vodopade, pronađen je mrtav u mestu Čitambo u sadašnjoj Zambiji.
1876. - Britanski parlament usvojio je Zakon o kraljevskim titulama na osnovu kojeg je kraljica Viktorija I (Victoria) proglašena caricom Indije.
1886. - U Čikagu je 40.000 radnika stupilo u štrajk, zahtevajući bolje uslove rada, izražene u paroli "tri osmice" - po osam sati rada, odmora i kulturnog uzdizanja. U sukobu s policijom ubijeno je šest i ranjeno oko 50 radnika. Od 1889. ovaj dan se slavi kao Međunarodni praznik rada. U Srbiji je prvi put proslavljen 1894.
1904. - Umro je češki kompozitor Antonjin Dvoržak (Antonin Dvorak). Iz njegovog bogatog opusa izdvaja se devet simfonija među kojima je najpoznatija "Simfonija iz novog sveta".
1925. - Kipar je zvanično postao britanska kolonija. Velika Britanija je 1878. Kipar preuzela od Turske, a 1914. je izvršila aneksiju ostrva.
1931. - Zvanično je otvoren "Empajer stejt bilding", 102 sprata visok njujorški oblakoder, tada najviša zgrada u svetu.
1945. - Nemački nacistički lider Jozef Gebels (Joseph Goebbels), ministar prosvete i propagande po dolasku nacista na vlast 1933, izvršio je samoubistvo u bunkeru u Berlinu. Iz straha pred odgovornošću za nacističke zločine Gebels se ubio zajedno sa celom porodicom u poslednjim časovima pred pad Berlina u Drugom svetskom ratu.
1960. - Na teritoriji Sovjetskog Saveza oboren je američki špijunski avion "U-2". Pilot Frensis Pauers (Francis Powers), koji se spasao iskakanjem, zarobljen je i u februaru 1962. razmenjen za jednog sovjetskog špijuna.
1978. - Japanski istraživač Naomi Uemura postao je prvi čovek koji je sam stigao na Severni pol, prešavši 950 kilometara na sankama s psećom zapregom.
1982. - U Poljskoj, 50.000 pristalica "Solidarnosti" demonstriralo je protiv vojne vlasti. Ratno stanje u zemlji uvedeno je 13. decembra 1981, kada je general Vojćeh Jaruzelski suspendovao civilne vlasti.
1993. - U atentatu u Kolombu tokom prvomajske proslave ubijen je predsednik Šri Lanke Ranasingea Premadasu (Ranasinghe).
1994. - U trci za "Gran Pri San Marina" poginuo je brazilski automobilski as Ajrton Sena (Ayrton Senna) jedan od najboljih vozača "formule 1".
1995. - Artiljerijskim napadom na Pakrac počela je ofanziva hrvatskih snaga na zapadnu Slavoniju pod nazivom "Bljesak". Nekoliko dana kasnije Hrvatska je zauzela celo područje, a desetine hiljada Srba izbeglo je u Bosnu i Srbiju.
1997. - Laburistička partija Tonija Blera (Tony Blair) pobedila je na parlamentarnim izborima u Velikoj Britaniji, nakon 18 godina vladavine konzervativaca.
1999. - U vazdušnim udarima NATO na SR Jugoslaviju pogođen je putnički autobus na mostu u Lužanima (Kosovo). Poginulo je najmanje 60 ljudi.
2001. - Makedonci u Bitolju spalili su i kamenovali oko 40 kuća, firmi i prodavnica čiji su vlasnici Albanci u znak odmazde zbog pogibije osam pripadnika makedonskih snaga bezbednosti u napadu albanskih terorista kod tetovskog sela Vojce.
2001. - Predsednik SAD-a, Džordž Buš zatražio je izmenu ugovora koji su 1972. SAD sklopile sa Moskvom o antibalističkim raketama, što bi otvorilo put ka novom odbrambenom planu SAD.
2003. - U zemljotresu u Turskoj poginulo je 176 osoba, među kojima i 25 đaka tokom spavanja u internatu koji se srušio.
2004. - U Briselu su podignute zastave deset novih država članica Evropske unije (EU), čime se broj zemalja koje čine tu najveću ekonomsko-socijalnu integraciju popeo na 25 sa 450 miliona stanovnika. Punopravne članice EU zvanično su postale: Mađarska, Poljska, Češka, Slovačka, Slovenija, Kipar, Malta, Estonija, Letonija i Litvanija. To je najveće proširenje EU od osnivanja 1957. godine.

 

[Stemis]

2. maj

1519. - Umro je Leonardo da Vinči (Vinci), italijanski vajar,naučnik i slikar, "uomo universale" italijanske renesanse kojeg istoričari umetnosti svrstavaju u najveće genije ljudskog roda. Njegova dela "Mona Liza" i "Poslednja večera" spadaju među najčuvenije slike na svetu. "Traktat o slikarstvu" (u prevodu objavljen u Beogradu 1953) koji sadrži njegova zapažanja, zaključke i pouke o slikanju, perspektivi, svetlosti i boji, značajan je doprinos nauci o umetnosti.
1567. - Umro je dubrovački renesansni pesnik i dramski pisac Marin Držić, autor "Dundo Maroja" i "Novele od Stanca".
1660. - Rođen je Pjetro Alesandro Gaspare Skarlati (Pietro Alessandro, Scarlatti), italijanski kompozitor opera i crkvenih kompozicija.
1729. - Rođena je ruska carica nemačkog porekla Katarina II Aleksejevna (Katarina Velika). Caricom ju je 1762. proglasila dvorska garda nakon što je u zaveri ubijen njen muž Petar III. Pod uticajem francuskih prosvetitelja Voltera (Voltaire) i Didroa (Diderot), sprovela je značajne reforme ruskog društva u duhu prosvećenog apsolutizma.
1852. - Rođen je srpski novinar, pisac i političar Pera Todorović, jedan od osnivača Narodne radikalne stranke.
1857. - Umro je francuski pisac Alfred de Mise (Musset) ("Noći","Pismo Lamartinu", "Ispovest jednog deteta ovog veka").
1860. - U Budimpešti je rođen Teodor Hercl (Theodor Herzl), vođai osnivač cionističkog pokreta, autor dela "Jevrejska država" (1896).
1885. - Belgijski kralj Leopold II proglasio se kraljem nove Slobodne države Kongo.
1892. - Rođen je nemački pilot Manfred fon Rihthofen (von Richthofen), "Crveni baron", najslavniji nemački avijatičar u Prvom svetskom ratu. Tokom rata oborio je više od 80 aviona. Poginuo je u jednoj od vazdušnih bitaka u aprilu 1918.
1892. - Umro je nemački hemičar August Vilhelm fon Hofman(Wilhelm von Hofmann), osnivač moderne industrije anilinskih boja iz katrana kamenog uglja.
1903. - Rođen je američki pedijatar Bendžamin Meklejn Spok(Benjamin McLane Spock), autor bestselera "Saveti zdravog razuma o odgajanju beba i dece" (1946).
1933. - Nemački kancelar Adolf Hitler je ukinuo sindikate.
1945. - Sovjetske trupe osvojile su Berlin u Drugom svetskom ratu.
1951. - Savet Evrope prihvatio je Nemačku kao punopravnog člana.
1953. - Kralj Husein zvanično je postao kralj Jordana. U Iraku,kralj Fejsal II preuzeo je vlast.
1957. - Umro je američki političar, senator Džozef Mekarti(Joseph McCarthy), vođa antikomunističke kampanje u SAD početkom pedesetih godina.
1960. - Izvršena je smrtna kazna nad Amerikancem Kerilom Česmenom(Caryl Chessman), osuđenom za otmicu i silovanje. Čekajući izvršenje presude, koje je osam puta odlagano zahvaljujući upornoj i veštoj odbrani, u zatvoru je napisao tri knjige koje su postale bestseleri.
1965. - Stavljen je u upotrebu prvi komunikacioni satelit za prenostelevizijske slike.
1967. - U Stokholmu je počeo da radi međunarodni sud za ratnezločine Bertranda Rasela (Russel), koji je kasnije presudio da su SAD krive za agresiju na Vijetnam.
1990. - Afrički nacionalni kongres Nelsona Mandele i vlada Južne Afrike otpočeli su razgovore u Kejptaunu o okončanju vlasti bele manjine u toj zemlji. Istog dana 1994. Mandela i njegov Afrički nacionalni kongres pobedili su na izborima u Južnoj Africi.
1993. - U Atini, predsednik Republike Srpske Radovan Karadžićpotpisao je Vens-Ovenov mirovni plan za Bosnu pod uslovom da ga prihvati Skupština RS. Skupština je kasnije odbacila plan, ocenivši da su mape razgraničenja s bosanskim Muslimanima i Hrvatima krajnje nepovoljne za Srbe u Bosni, a bosanski rat je nastavljen.
1995. - Šest osoba je poginulo, a 176 ranjeno kada su projektili krajiških Srba pogodili centar Zagreba.
1999. - Avijacija NATO-a, u napadima na SR Jugoslaviju, upotrebilaje grafitne bombe koje su izazvale raspad elektro energetskog sistema u Srbiji. Oko 70 odsto teritorije Srbije ostalo je u mraku.
2000. - U Sijera Leoneu pobunjenici Ujedinjenog revolucionarnog fronta zarobili su 500 pripadnika mirovnih snaga UN. Zatvorenici su u narednom periodu puštani u manjim grupama, a 15. jula, nakon vojne intervencije mirovnih snaga, konačno su svi oslobođeni.
2001. - Ronilac Živadin Đorđević izjavio je listu "Timočkakrimi revija" da je u proleće 1999. iz reke Dunav izvučena hladnjača sa 50 tela koja su kasnije tajno zakopana u masovnu grobnicu. U narednim mesecima srpska policija je otkrila nekoliko masovnih grobnica u kojima su, kako se pretpostavlja, zakopani albanski civili ubijeni tokom sukoba na Kosovu.
2001. - Bivši pripadnik Kju Kluks Klana, Tomas (Thomas) Blanton,osuđen je na doživotnu robiju zbog postavljanja bombe u crkvi u Birmingemu, u američkoj državi Alabama, 1963. koja je za posledicu imala smrt četiri crne devojčice.
2003. - Američki predsednik Džordž Buš saopštio je da jeglavni deo borbenih operacija u Iraku završen, čime je zvanično okončan rat u Iraku.
2004. - Milorad Luković Legija, bivši komandant Jedinica zaspecijalne operacije (JSO) i prvooptuzeni za ubistvo srpskog premijera Zorana Đinđića, predao se beogradskoj policiji nakon 14 meseci skrivanja.

 

[Stemis]

3. maj

1469. - Rođen je italijanski državnik i istoričar Nikolo Makijaveli (Niccolo Macciavelli), autor dela "Vladalac" u kojem je izneo shvatanje da vladar ne treba da bira sredstva da bi postigao cilj iz čega je kasnije izveden pojam "makijavelizam".
1494. - Španski moreplovac Kristofor Kolumbo (Cristoforo Colombo)otkrio je ostrvo, kasnije nazvano Jamajka.
1500. - Portugalski moreplovac Pedro Alvareš Kabral (Alvares Cabral) je na putu ka Indiji otkrio Brazil i proglasio ga posedom Portugalije.
1748. - Rođen je francuski političar Emanuel Žozef Siej(Emmanuel Joseph Sieyes), poznat kao Abe Sije, jedan od vođa Francuske revolucije. U brošuri "Šta je treći stalež?" izložio je političke zahteve buržoazije.
1791. - Poljski kralj Stanjislav II August Ponjatovski (Stanislaw August Poniatonjski) potpisao je liberalni ustav kojim je uspostavljena parlamentarna monarhija. To je bio drugi pisani Ustav u svetu, posle američkog.
1814. - Francuski kralj Luj XVIII (Louis) vratio se, pod zaštitomsaveznika, u Pariz posle poraza cara Napoleona I u bici kod Vaterloa.
1841. - Novi Zeland je proglašen britanskom kolonijom.
1895. - Teritorije u posedu Britanske južnoafričke kompanije,južno od reke Zambezi dobile su naziv Rodezija.
1898. - U Kijevu je rođena izraelska državnica Golda Mabovič Mejrson (Mabovitch Meyrsohn), poznata kao Golda Meir, prva žena premijer Izraela od 1969. do 1974.
1898. - Umro je srpski književni i pozorišni kritičar iistoričar književnosti Svetislav Vulović, profesor Velike škole u Beogradu, član Srpske kraljevske akademije, jedan od najuticajnijih srpskih književnih kritičara u 19. veku.
1902. - Rođen je francuski fizičar Alfred Kastler, članFrancuske akademije, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1966. Njegov naučni rad doprineo je razvoju lasera.
1922. - U Parizu je osnovana Međunarodna železnička unija, međučijim osnivačima su bile i Jugoslovenske železnice.
1936. - U Jagodini su u organizaciji Narodnog fronta slobode održane najmasovnije antifašističke demonstracije u Pomoravlju između dva svetska rata.
1939. - Smenjen je sovjetski ministar inostranih poslova Maksim Litvinov, a novi ministar je postao Vjačeslav Molotov, koji je krajem avgusta potpisao pakt o nenapadanju sa nacističkom Nemačkom.
1945. - Britanci su u Drugom svetskom ratu zauzeli Rangun, glavnigrad tadašnje Burme (danas Mjanmar), oslobodivši ga japanske okupacije.
1946. - U Tokiju je počeo da zaseda Međunarodni vojni sud za Daleki istok, koji je sudio japanskim ratnim zločincima iz Drugog svetskog rata. U procesu, koji je trajao do novembra 1948, od 28 okrivljenih sedam je osuđeno na smrt, 16 na doživotnu robiju, a ostali na vremenske kazne.
1968. - Žestokim sukobima sa policijom u Parizu su počelestudentske demonstracije i štrajkovi zbog oklevanja vlasti da sprovede reforme univerziteta. Studentski protesti ubrzo su zahvatili i druge evropske zemlje, a protest je prerastao u revolt protiv građanskog društva.
1968. - Valter Ulbriht (Walter Ulbricht) se povukao sa mestageneralnog sekretara komunističke partije istočne Nemačke. Zamenio ga je Erih Honeker (Erich Honecker).
1991. - U rodno selo Lelić kod Valjeva prenete su iz SAD moštiepiskopa Srpske pravoslavne crkve Nikolaja Velimirovića.
1992. - Muslimanske snage napale su u Sarajevu kolonu vozila JNA koja se povlačila prema kasarni u Lukavici. Ubijeno je i ranjeno više oficira, vojnika i civila.
1996. - Delegati 55 zemalja saglasili su se na konferenciji UN uŽenevi o novim pravilima korišćenja nagaznih mina, ali nisu prihvatili njihovu potpunu zabranu.
1999. - Tokom vazdušnih udara NATO na SR Jugoslaviju pogođen jeputnički autobus kod mesta Peć na Kosovu. Poginulo je 20 ljudi, a 43 je ranjeno. U Novom Sadu je pogođena zgrada TV Novi Sad. U sedištu NATO u Briselu je saopšteno da je za 42 dana vazdušnih napada na SRJ izvedeno 14.000 letova.
2003. - Američki Kongres je, većinom glasova, izglasao budžet odskoro 80 milijardi dolara koji je namenjen ratu u Iraku, a jedan njegov deo saveznicima i borbi protiv terorizma.
2006. - Saučesnik u napadu na Svetski trgovinski centar u Njujorku11. septembra 2001. Zakarija Musaui (Zacarias Moussaoui) osuđen je odlukom savezne porote na doživotnu robiju. To je prva i jedina presuda koju je izrekao američki sud za napade na SAD 11. septembra u kojima je poginulo skoro 3.000 ljudi.
2006. - Evropska unija je odlučila da odloži pregovore opridruživanju sa Srbijom i Crnom Gorom zato što vlasti u Beogradu nisu dostigle traženi stepen pune saradnje sa Haškim tribunalom, jer nisu uhapsile i u Hag prebacile generala Ratka Mladića.

 

[Stemis]

4. maj

1493. - Papa Aleksandar VI (Alexander), Španac, izdao je edikt opodeli Novog sveta između Španije i Portugalije, prema kojem sve novootkrivene zemlje zapadno od Azora treba da pripadnu Španiji.
1780. - U Epsomu u Engleskoj održane su prve konjičke trke.
1825. - Rođen je engleski biolog i filozof Tomas Henri Haksli(Thomas Henry Huxley), pobornik teorije evolucije Čarlsa Darvina (Charles Darwin), autor dela "Mesto čoveka u prirodi", "Evolucija i etika", "Nauka i kultura" i "Priručnik komparativne anatomije kičmenjaka".
1827. - Rođen je engleski istraživač Džon Haning Spik (John Hanning Speke), prvi Evropljanin koji je u avgustu 1858. video afričko jezero Viktorija i tvrdio da je ono izvorište Nila.
1869. - Umro je srpski pisac i političar Jovan Hadžić(pseudonim Miloš Svetić), prvi predsednik Matice srpske, poznat kao protivnik jezičkih i pravopisnih reformi Vuka Karadžića.
1885. - Umro je srpski knez Aleksandar Karađorđević, sin vođe Prvog srpskog ustanka Karađorđa. Za njegove vladavine 1842-1858. počele su reforme države i njena modernizacija. Na Svetoandrejskoj skupštini 1858. zbačen je sa vlasti, a na presto se vratio knez Miloš Obrenović.
1885. - Umro je srpski knez Aleksandar Karađorđević, sin vođePrvog srpskog ustanka Karađorđa. Za njegove vladavine 1842-1858. počele su reforme države i njena modernizacija. Na Svetoandrejskoj skupštini 1858. zbačen je sa vlasti, a na presto se vratio knez Miloš Obrenović.
1903. - U borbi sa Turcima poginuo je vođa makedonsko gnacionalno-revolucionarnog pokreta Goce Delčev.
1919. - Počele su demonstracije kineskih studenata protiv odluke Versajske mirovne konferencije da se nemački posedi u provinciji Šantung predaju Japanu. Demonstracije pod nazivom "Pokret 4. maja", prerasle su u nacionalni pokret, pokrenuvši preko 10 miliona ljudi.
1928. - Rođen je egipatski državnik Hosni Mubarak, predsednik Egipta od 1981, posle ubistva Anvara el Sadata.
1929. - Rođena je američka glumica Odri Hepbern (Audrey Hepburn),ambasador dobre volje UNICEF-a. Dobitnik je Oskara za film "Praznik u Rimu" ("Doručak kod Tifanija", "Sabrina", "Rat i mir", "Ljubav popodne", "Moja draga lejdi").
1938. - Daglas Hajd (Douglas Hyde) je postao prvi predsednik Irskena osnovu novog Ustava kojim je proklamovana njena nezavisnost..
1970. - Američka Nacionalna garda ubila je četiri i ranila 11studenata Univerziteta Kent u državi Ohajo koji su demonstrirali protiv Vijetnamskog rata.
1979. - Vođa konzervativaca Margaret Tačer (Thatcher) poslepobede nad laburistima na parlamentarnim izborima, postala je prva žena premijer u istoriji Velike Britanije.
1980. - Umro je predsednik SFR Jugoslavije Josip Broz Tito, vođa jugoslovenskih partizana u Drugom svetskom ratu i lider Komunističke partije Jugoslavije. Izveo je zemlju iz sovjetskog bloka i bio vođa Pokreta nesvrstanih zemalja.
1990. - Na prvim višestranačkim izborima (posle Drugog svetskograta) u Hrvatskoj je ubedljivo pobedila Hrvatska demokratska zajednica Franje Tuđmana.
1994. - Izrael i PLO potpisali su sporazum o početku primeneograničene palestinske autonomije u Gazi i Jerihonu.
1994. - Emitovanjem prvog servisa vesti, počela je sa radombeogradska nezavisna novinska agencija Beta.
1996. - Lider konzervativaca Hose Marija Asnar (Joze, Asnar)postao je premijer Španije, čime je okončana 13-godišnja vladavina socijalista.
2001. - U Beogradu je podignuta optužnica protiv Radomira Markovića, koji je u vreme režima Slobodana Miloševića bio načelnik Službe državne bezbednosti. Po optužnici za odavanje državne tajne, Marković je 6. jula 2001. osuđen na godinu dana zatvora, a po tužbi za umešanost u ubistvo četiri funkcionera Srpskog pokreta obnove (SPO) na Ibarskoj magistrali u oktobru 1999. osuđen je 30. januara 2003. na sedam godina zatvora.
2001. - Sjedinjene Američke Države su, glasanjem, izbačene izKomisije za ljudska prava pri UN, što je prvi put u istoriji te međunarodne organizacije.
2003. - U 83. godini umro je Sesto Bruskantini (Bruscantini),čuveni italijanski solo operski pevač.
2004. - Vlada italijanskog premijera Silvija Berluskonija zabeležila je rekord kao prva vlada koja je najduže ostala na vlasti od II svetskog rata, 1.060 dana.
2005. - U aukcijskoj kući Kristi (Christie's) skulptura Konstantina Brankuzija (Constantin Brancusi's) "Ptica u prostoru" prodata je za 27.450.000 američkih dolara, što je rekordna cena u prodaji jedne skulpture.

 

[Stemis]

5. maj

1705. - Umro rimsko-nemački car Leopold I. Uspešno se borio protiv Turaka, a slavu mu donela odbrana Beča 1683. Za vreme njegove vladavine, od 1658, Srbi su se, pod vođstvom patrijarha Arsenija Čarnojevića, doselili u južnu Ugarsku i u Srem.
1705. - Umro rimsko-nemački car Leopold I. Uspešno se borio protiv Turaka, a slavu mu donela odbrana Beča 1683. Za vreme njegove vladavine, od 1658, Srbi su se, pod vođstvom patrijarha Arsenija Čarnojevića, doselili u južnu Ugarsku i u Srem.
1813. - Rođen danski filozof Seren Kirkegor, začetnik filozofije egzistencijalizma.
1815. - Rođen francuski pisac komedija i vodvilja Ežen-Martin Labiš. Neke od njegovih komedija ubrajaju se u najpopularnije komedije XIX veka.
1818. - Rođen nemački filozof Karl Hajnrih Marks, teoretičar modernog socijalizma i komunizma. S Fridrihom Engelsom 1848. napisao Komunistički manifest i svoje navažnije delo Kapital.
1821. - Umro francuski car Napoleon I Bonaparta, jedan od najvećih vojskovođa u istoriji. Njegovi osvajački pohodi izmenili Evropu, a umro na ostrvu Sveta Jelena, kao britanski zatvorenik.
1846. - Rođen poljski pisac Henrik Sjenkjevič (Henryk Sienkiewicz), autor romana "Quo vadis", "Ognjem i mačem", "Mali vitez" i drugih, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1905.
1855. - Crnogorski knez Danilo I Petrović doneo Opšti zemaljski zakonik, u koji su unete imovinske i poreske reforme.
1860. - Italijanski revolucionar Đuzepe Garibaldi, sa svojih "1.000 crvenih košulja", isplovio iz Đenove prema Siciliji, koju je osvojio krajem jula.
1883. - Rođen srpski kompozitor Petar Konjović, rektor Muzičke akademije u Beogradu, član Srpske akademije nauka i umetnosti i upravnik Muzikološkog instituta.
1904. - Na brdu Volujica kod Bara postavljena prva radio-telegrafska stanica Markonijevog sistema na Balkanu.
1930. - Britanske vlasti u Indiji uhapsile Mahatmu Gandija zbog njegove kampanje građanske neposlušnosti.
1936. - Italijanske trupe pod komandom feldmaršala Pjetra Badolja okupirale Adis Abebu, prestonicu Etiopije. Istog dana 1941. u oslobođeni grad ušao etiopski car Haile Selasije I.
1945. - Trupe SAD u Drugom svetskom ratu oslobodile nemački nacistički koncentracioni logor Mauthauzen.
1945. - Sovjetske trupe u Drugom svetskom ratu ušle u mesto Pinemunde, odakle su Nemci ispaljivali rakete Fau1 i Fau2.
1949. - U palati Sent Džems (Saint James) u Londonu potpisan je 5. maja 1949. Statut kojim je osnovan Savet Evrope. Statut je potpisalo deset zemalja: Belgija, Francuska, Luksemburg, Holandija, Velika Britanija, Irska, Italija, Danska, Norveška i Švedska. Strasbur (Strasbourg) je postao stalno sedište Saveta. Savet Evrope je prva međunarodna organizacija osnovana posle Drugog svetskog rata, a njeni glavni zadaci su jačanje demokratije, ljudskih prava i vladavine zakona u zemljama članicama
1954. - General Alfredo Štresner vojnim udarom oborio predsednika Paragvaja Federika Čavesa, započevši diktaturu koja je trajala 34 godine.
1955. - Odlukom saveznika, Savezna Republika Nemačka ponovo je stekla suverenitet.
1961. - Iz Kejp Kanaverala lansiran kosmički brod Merkjuri, prva kosmička letelica SAD s ljudskom posadom. Brodom upravljao Alen Bartlet Šepard.
1977. - Umro nemački državnik i ekonomista Ludvig Erhard, zapadnonemački kancelar u vreme privrednog oporavka zemlje posle Drugog svetskog rata.
1978. - Teroristička organizacija Crvene brigade saopštila da je ubila bivšeg premijera Italije Alda Mora, otetog u martu 1978. Njegovo telo nađeno dva dana kasnije u automobilu u centru Rima.
1981. - Bobi Sends je prvi od 10 pripadnika IRA koji je umro u zatvoru Mejz, u Severnoj Irskoj, od posledica štrajka glađu.
1993. - Umro američki pisac i intelektualac Irving Hou.
1999. - Indonezija i Portugal potpisali dokument kojim je priznata nezavisnost Istočnog Timora.
2001. - Pripadnici pobunjeničke grupe UNITA u Angoli kidnapovali 51 dečaka i 9 devojčica iz internata za ratnu siročad. U pobuni poginulo oko 200 civila.
2003. - Haški tribunal podigao optužnicu protiv bivšeg načelnika Državne bezbednosti Srbije Jovice Stanišića i bivšeg komandanta Jedinice za specijalne operacije Franka Simatovića, kojom se terete za učešće u zajedničkom zločinačkom poduhvatu uklanjanja nesrba sa velikih delova teritorija Hrvatske i BiH, tokom ratova od 1991. do 1995. Pomenuti su uhapšeni 13. marta u policijskoj akciji Sablja, a posle podizanja optužnice izručeni su sudu u Hagu.
2003. - Ruanda oslobodila više od 22.000 zatvorenika, uglavnom umešanih u masakr koji je 1994. počinila hutska milicija, kada je ubijeno oko 800.000 etničkih Tutsija i umerenih Huta. U zatvoru ostalo oko 80.000 ljudi, gde većina čeka suđenje.
2003. - Umro Valter Sisulu, jedan od veterana u borbi protiv bele manjine u Južnoj Africi i dugogodišnji prijatelj i mentor Nelsona Mandele, najpoznatijeg borca protiv aparthejda.
2004. - U aukcijskoj kući Sotbi u Njujorku, Pikasova slika "Dečak s lulom" postigla cenu od 104.168.000 dolara, svetski rekord u aukcijskoj prodaji slika.
2005. - Na parlamentarnim izborima u Velikoj Britaniji Laburistička partija Tonija Blera osvojila apsolutnu većinu u Parlamentu, a Bler osvojio treći uzastopni mandat na mestu premijera.

 

[Quaresma]

8. januar

1297. - Italijanski plemić Frančeskino Grimaldi u Monaku uspostavio dinastiju Grimaldi, i danas na vlasti. Prerušen u kaluđera, Grimaldi krišom ušao u tvrđavu Monako, pod vlašću Đenove, potom unutra pustio svoje vojnike i zaposeo tvrđavu. Kao Renije I vladao do smrti, 1314.
1324. - Umro italijanski istraživač Marko Polo, (rodjen 1254.) najpoznatiji evropski srednjevekovni putnik. 1271. sa 17 godina krenuo iz Venecije ka Dalekom istoku, a njegovi doživljaji, zabeleženi u delu "Knjiga svetskih čudesa", kasnije poznatom pod nazivom "Milion", podstakli pomorce evropskih zemalja da krenu u potragu za morskim putevima ka Dalekom istoku. Pretpostavka o njegovom rođenju na Korčuli zasniva se na dokumentu iz XV veka, a po kom je porodica Polo poreklom iz Dalmacije.
1642. - Umro italijanski astronom, fizičar i matematičar Galileo Galilej, čija su istraživanja postavila temelje modernoj mehanici i fizici. Pomoću teleskopa koji je sam konstruisao otkrio Jupiterove satelite, Saturnov prsten i pege na Suncu. Zalaganje za Kopernikov heliocentrični sistem dovelo ga u sukob s katoličkom crkvom, pa je njegov rad od 1616. bio pod nadzorom Inkvizicije.
1679. - Francuski istraživač Rober Kavelije de la Sal otkrio vodopade Nijagare.
1807. - Ustanici u I srpskom ustanku zauzeli Kalemegdansku tvrđavu, u koju su se Turci sklonili po zauzimanju Beograda 12. decembra 1806. Beograd posle 380 godina ponovo postao prestonica srpske države. Šest godina kasnije, po slomu ustanka, Turci ponovo osvojili Beograd.
1896. - Umro francuski pisac Pol Verlen. Poeziju obogatio novom muzikalnošću, a lirski izraz novim nijansama. Njegova poema "Pesničko umeće" prihvaćena kao manifest simbolizma.
1912. - Osnovan je Afrički Nacionalni Kongres.
1923. - Posle izveštaja Reparacione komisije, krajem 1922, da Nemačka kasni sa isporukama uglja na ime ratne odštete Francuskoj i Belgiji, francuske i belgijske trupe ušle u Rursku oblast. Kriza sporazumno rešena sredinom 1924, Francuzi u julu 1925. počeli da evakuišu trupe iz Rura.
1926. - Abdul Aziz ibn Saud postao kralj Hedžasa, naziv zemlje promenjen u Saudijska Arabija.
1935. - Rođen američki muzičar Elvis Aron Prisli (Elvis Presley), tzv. Kralj roka, izuzetno popularan pedesetih i šezdesetih godina XX veka. Prodao više od 150 miliona ploča i igrao u dvadesetak filmova. Umro 1977. od prekomerne upotrebe alkohola i droge.
1942. - Rođen Stiven Hoking, engleski fizičar. Reputaciju jednog od vodećih svetskih naučnika XX veka stekao po objavljivanju knjige o poreklu univerzuma "Kratka istorija vremena".
1947. - Rodjen je Dejvid Bovi (David Bowie), engleski rok pevač i filmski glumac.
1958. - Američki šahista Bobi Fišer (Bobby Fischer) sa samo 14 godina pobedjuje na šahovskom šampionatu SAD.
1959. - U Parizu je proglašen general Šarl de Gol (Charles de Gaulle) za prvog predsednika nove Pete Republike u Francuskoj.
1959. - Fidel Kastro i njegovi sledbenici zauzimaju i poslednji grad na jugu Kube, luku Santiago de Cuba.
1973. - Američki i severnovijetnamski pregovarači Henri Kisindžer i Le Duk To u Parizu obnovili pregovore o okončanju Vijetnamskog rata.
1976. - Umro kineski državnik Džou En Laj, jedan od najistaknutijih rukovodilaca Kineske revolucije, premijer od 1949. do smrti i šef diplomatije od 1949. do 1958. (rodjen 1898.)
1996. - Umro je francuski političar i državnik Fransoa Miteran (Francois Mitterrand), prvi socijalista izabran za predsednika Francuske, 1981. U II svetskom ratu bio je jedan od vođa francuskog Pokreta otpora, a od 1971. godine lider Socijalističke partije.
1998. - Arapski terorista Remzi Ahmed Jusef osuđen na doživotnu robiju kao organizator podmetanja eksploziva 1993. u Svetski trgovinski centar u Njujorku, kada je poginulo šest osoba. Dve zgrade Centra s više od 100 spratova srušene 11. septembra 2001. u samoubilačkom napadu uz pomoć dva oteta putnička aviona.
2002. - U Albaniji u 117. godini umrla Ćerime Hasan Bardi, jedna od najstarijih Albanki i jedna od nekoliko osoba na svetu koje su živele u tri veka.
2003. - Skupština Crne Gore izabrala novu Vladu Crne Gore, s premijerom Milom Đukanovićem na čelu.
2003. - Posle nekoliko napada na pripadnike snaga SAD, u Kuvajtu objavljen religiozni proglas koji zabranjuje ubijanje nemuslimana, čime su ojačani postojeći zakoni.
2004. - Britanska kraljica Elizabeta najvećem brodu na svetu, namenjenom za krstarenje i dugom 345 metara, dala ime Kraljica Meri. Brod vredan 800 miliona dolara.
2004. - Umro duhovni vođa egipatske zabranjene organizacije Muslimanska braća, Mamun al Hodeibi.

 

[saska]

Dogodilo se na danasnji dan..

20. april


Na današnji dan, rođen je srpski pisac Vojislav Ilić, katalonski slikar i vajar Huan Miro i prorok Muhamed.


1860 - Rođen je srpski pisac Vojislav Ilić, osnivač moderne srpske lirike i tvorac verističkog izraza u srpskoj poeziji. Njegova lirika označila je raskid sa romantičarskom
poezijom i obeležena je misaonim skepticizmom. Pisao je elegične, setne pesme u kojima preovlađuju motivi prošlosti i samoće (Zimska idila, Jesen, Ja ništa više ne verujem, Tamara, Istok).

1893. - Rođen Huan Miro, španski slikar i vajar
(Barselona, 20.4.1893 - Palma de Majorka, 25.12.1993)

Jedan od najvećih nadrealističkih slikara našeg doba, Miro je sa 14 godina upisao Školu lepih umetnosti u Barseloni, a zatim pohađao kurs slikarstva na Akademiji Gali. Likovnoj publici predstavio se 1918. godine prvom izložbom radova, koji su bili sinteza kubizma i fovizma. Zainteresovan za avangardnu umetnost, sledeće godine odlazi u Pariz, gde upoznaje protagoniste tadašnjih umetničkih pokreta, dadaizma i nadrealizma. Iz tog perioda potiče njegova izjava: "Treba ubiti slikarstvo", što je odraz pobune autora protiv klasičnog oblikovanja sveta i života. Bizarnim kolorističkim kombinacijama i arabesknom grafikom, Miro postaje svetski poznat umetnik. Muzej moderne umetnosti u Njujorku organizuje njegovu retrospektivnu izložbu. Na Bijenalu u Veneciji nagrađen je za grafičku delatnost, a slede i značajne izložbe u muzejima širom sveta.

570 - Rođen Muhamed, osnivač islama
(Meka, 20.4.570 - Medina, 8.4.632)

1492 - Rođen Pjetro Aretino, italijanski književnik
(Areco, 20.4.1492 - Venecija, 21.10.1556)

1764 - Rođen Rudolf Akerman, izdavač i knjižar, konstruktor upravljačkog mehanizma motornih vozila (Štolberg, 20.4.1764 - Finčli, 30.3.1834)

1872 - Umro Ljudevit Gaj, književnik, vođa ilirskog pokreta
(Krapina, 8.7.1809 - Zagreb, 20.4.1872)

1881 - Rođen Nikolaj Jakovljevič Mjaskovski, ruski kompozitor
(Novogeorgijevsk, 20.4.1881 - Moskva, 8.8.1950)

1889 - Rođen Adolf Hitler, nemački političar i državnik, kancelar, nacistički vođa, ratni zločinac (Braunau, 20.4.1889 - Berlin, 30.4.1945)

1918 - Rođen Cadik Danon, Vrhovni rabin Jugoslavije
(Sarajevo, 20.4.1918 - Beograd, 2.3.2005)

1919 - U Beogradu održan Osnivački kongres Socijalističke radničke partije Jugoslavije(komunista)

1920 - U Beogradu osnovano Sportsko društvo "Radnički"

1923 - Rođen Nikola Bibić, fotograf
(Zagreb, 20.4.1923 - Beograd, 21.2.2001)

1931 - Rođen Branislav-Ciga Milenković, pozorišni, filmski i TV glumac
(Cerovac, 20.4.1931- Beograd, 21.8.2005)

1937 - Rođen Jirži Dinstbir, čehoslovački novinar, političar i diplomata, disident, jedan od vođa Plišane revolucije, izvestilac za ljudska prava u bivšoj Jugoslaviji
(Kladno, 20.4.1937 - Prag, 8.1.2011)

1941 - Rođen Mustafa Hasanagić, fudbaler i trener, reprezentativac Jugoslavije
(Priboj na Limu, 20.4.1941)

1942 - Rođen Pavle Aksentijević, ikonopisac i pojac
(Beograd, 20.4.1942)

1943 - Rođen Rajan O'Nil, američki filmski glumac
(Los Anđeles, 20.4.1943)

1951 - Rođena Nadežda Blam, pozorišna, filmska i TV glumica
(Beograd, 20.4.1951)

1952 - Rođen Božidar Maljković, košarkaš i trener
(Otočac, 20.4.1952)

1967 - Državni udar u Grčkoj

1968 - Britanska grupa "Dip parpl" održala svoj prvi koncert

1972 - Američki svemirski brod "Apolo 16" spustio se na Mesec

1972 - Rođen Željko Joksimović, pevač i kompozitor
(Beograd, 20.4.1972)

1991 - Umro Stiven Piter Meriot, britanski gitarista
(London, 30.1.1947 - Eseks, 20.4.1991)

1991 - Počeo prvi Kros Radio Beograda, danas Kros RTS-a

1995 - Umro Milovan Đilas, političar, državnik, književnik i publicista
(Podbišće, 12. 06. 1911 - Beograd, 20. 04.1995)

1998 - Objavljen prvi broj lista "Glas javnosti"

2002 - Umro Danilo Krstić, episkop budimski
(Novi Sad, 13.5.1927 - Sent Andreja, 20.4.2002)

2005 - Umro Dragoslav-Draža Marković, političar i državnik, predsednik Skupštine Srbije, predsednik Predsedništva SFRJ i CK SKJ
(Popović, 28.6.1920 - Beograd, 20.4.2005)

2007 - Umro Žan-Pjer Kasel, francuski filmski i TV glumac
(Pariz, 27.10.1932 - Pariz, 20.4.2007)

2008 - Umrla Milica Dragićević, muzički urednik Programa 202 i Programa 101 Radio Beograda i Radio JAT-a (Šabac, 30.9.1949 - Beograd, 20.4.200

2010 - Umrla Biljana Kovačević-Vučo, predsednica Komiteta pravnika za ljudska prava, osnivač i generalni sekretar Helsinškog odbora za ljudska prava u Srbiji (Beograd, 21.5.1952 - Beograd, 20.4.2010)